سایت فدائی، ارگان رسمی سازمان اتحاد فدائیان کمونیست
از سیاهکل تا خیابان‌های امروز؛ زنان فدایی پیشگامان مبارزه علیه ستم طبقاتی و جنسیتی
هشت مارس، روز جهانی زن، نه‌تنها فرصتی برای تأمل بر دستاوردها و چالش‌های زنان در مسیر برابری و رهایی است، بلکه یادآور نقش بی‌بدیل زنان مبارز در جنبش‌های انقلابی است. در تاریخ معاصر ایران، زنان مبارز فدایی نمونه‌ای از زنانی بودند که نه‌تنها علیه ستم جنسیتی، بلکه علیه نظام طبقاتی، استبداد و استعمار ایستادند. آنان با انتخاب راه مبارزه مسلحانه، حضور خود را در سنگرهای انقلابی تثبیت کردند و تصویری متفاوت از زن در جامعه سنتی و مردسالار ایران ترسیم نمودند.
در فرهنگی که زنان اغلب در نقش‌های سنتی تعریف می‌شدند، حضور زنان در جنبش چریکی فدایی، مرزهای کلیشه‌های جنسیتی را درنوردید. آنان از انتظارات معمول اجتماعی فراتر رفتند و به رهبران، استراتژیست‌ها و رزمندگان انقلابی تبدیل شدند. این زنان نه‌تنها در عملیات‌های نظامی شرکت داشتند، بلکه در تصمیم‌گیری‌های سازمانی، تدوین استراتژی‌های مبارزاتی و رهبری جنبش نقشی کلیدی ایفا کردند. پیوستن آنان به صفوف مبارزه، به معنای کنار گذاشتن وابستگی‌های خانوادگی، پذیرش مخاطرات مرگ و شکنجه و تعهدی بی‌چون‌وچرا به آرمان‌های انقلابی بود.
حضور زنان در جنبش فدایی نه‌تنها محدود به شرکت در نبردهای مسلحانه نبود، بلکه آنان تأثیر عمیقی بر گسترش آگاهی طبقاتی و جنسیتی در میان زنان ایران گذاشتند. تا پیش از آن، فعالیت‌های زنان عمدتاً در حوزه‌های مطالبه حقوق مدنی و اجتماعی متمرکز بود، اما مبارزات چریکی زنان فدایی مفهوم جدیدی از مقاومت را ارائه کرد که فراتر از اصلاحات حقوقی، در پی دگرگونی بنیادین ساختارهای ستمگرانه بود. این زنان با فداکاری و ایستادگی، به نمادهایی از اراده، جسارت و خودآگاهی طبقاتی تبدیل شدند.
زنانی که پس از سیاهکل در سنگر فداییان جنگیدند، نه رفقای درجه دوم، بلکه دوش‌به‌دوش رفقای مرد مبارزه کرده و تا پای جان مقاومت کردند. سیر تحول جنبش کمونیستی به اعتبار همین رویکرد انقلابی هیچ‌وقت مانند گذشته نماند. زنان بیشتری به چپ انقلابی پیوستند که مبارزه و مقاومتشان انگیزه و سمبل آرمان‌های زیبای انسانی برای زنان بی‌شمار جوانی شد که خود در ادامه تکوین جنبش چپ، چه در سنگر جنبش فداییان و چه در سنگر سازمان‌ها و احزاب انقلابی چپ دیگر، حماسه‌های نوینی در زندان‌ها و کوهستان‌های کردستان و کوچه‌خیابان‌های شهرهای ایران آفریدند
در عرصه ادبیات و هنر، شجاعت و مقاومت معانی و مفاهیم دیگری پیدا کرد و استعاره‌های جدیدی برای توصیف تهور و ازخودگذشتگی زنانی خلق شد که خود حماسه‌آفرینان عرصه‌های دیگری از مبارزه شدند. این امر موجب رویکردی تازه نه‌تنها به ستم جنسیتی، بلکه در هنر و ادبیات اعتراضی زنانه شد که خط تمایز فرهنگی-هنری خود را با آنچه در گذشته وجود داشت، پررنگ‌تر ترسیم می‌کرد. فرآیندی از تابوشکنی نه‌تنها در فعالیت‌های سیاسی، بلکه در حوزه‌های مجاز احساسی و رفتاری را مجاز کرد که زنان نه‌تنها مادران شجاع مردان مبارز، بلکه خود به چریک‌هایی تمام‌وقت تبدیل شده بودند. این تمایز، انرژی انقلابی دیگری در رگ جامعه تزریق کرد که اکثریت قریب به اتفاق نسل جوان سال‌های ۵۰ به بعد را، چه در نقدشان از سیستم طبقاتی موجود و چه در نگاه و روایت هنری و ادبی‌شان به پدیده‌های اجتماعی و پیرامونی‌شان، متحول کرد
هشت مارس و تداوم مبارزه
امروز، در هشت مارس، یاد زنان فدایی نه به‌عنوان خاطره‌ای دور، بلکه به‌مثابه جریانی زنده و مستمر در مبارزات زنان برای برابری و آزادی گرامی داشته می‌شود. اگرچه اشکال مبارزه در طول زمان تغییر کرده است، اما اصل مقاومت علیه ستم، استثمار و نابرابری همچنان پابرجاست. زنان فدایی با انتخاب آگاهانه خود نشان دادند که مبارزه برای آزادی نه‌تنها یک ضرورت اجتماعی بلکه یک تعهد فردی و جمعی است.
هشت مارس، نه فقط یک روز برای بزرگداشت زنان، بلکه فرصتی برای بازنگری در مسیر مبارزاتی است که زنان شجاعی چون فداییان طی کرده‌اند. این روز، یادآور این حقیقت است که جنبش زنان جدا از مبارزه طبقاتی و اجتماعی نیست و تحقق آزادی زنان، در گرو تحقق آزادی کل جامعه است. زنان فدایی، با ایستادگی و مقاومتشان، این مسیر را روشن کردند و الهام‌بخش نسل‌های بعدی شدند.
امروز، در بزرگداشت هشت مارس، یاد و نام زنان مبارز فدایی را زنده نگه می‌داریم؛ زنانی که با خون و آرمان‌شان، راهی برای آینده‌ای برابر و رها ترسیم کردند.