سایت فدائی، ارگان رسمی سازمان اتحاد فدائیان کمونیست
به‌مناسبت سالگرد کمون پاریس: نخستین حکومت کارگری در تاریخ بشر
بامداد ۲۸ اسفند ۱۲۴۹ (۱۸ مارس ۱۸۷۱)، ناقوس انقلاب در پاریس به صدا درآمد. کارگران انقلابی، که شش ماه در برابر ارتش پروس و بورژوازی داخلی جنگیده، محاصره، گرسنگی و سرکوب را تحمل کرده بودند، سرانجام با شلیک توپ‌های بیدارباش، نخستین حکومت کارگری تاریخ را اعلام کردند. کمون پاریس، شکوه اراده‌ی پرولتاریا را درهم شکستن زنجیرهای نظام سرمایه‌داری به نمایش گذاشت و هرچند تنها هفتاد و دو روز دوام آورد، اما اثری جاودانه بر مبارزات طبقاتی و جنبش کارگری جهان بر جای گذاشت.
کارگران پاریس در ۱۸ مارس ۱۸۷۱، با تسلط بر پایتخت و اخراج نیروهای دولتی، قدرت سیاسی را به دست گرفتند. کمون نه تنها یک قیام شهری بلکه تبلور نخستین تلاش عملی برای تحقق دیکتاتوری پرولتاریا بود؛ یعنی شکلی از حکومت که برخلاف دولت‌های سرمایه‌داری، نه ابزار سلطه‌ی یک طبقه بر طبقه‌ی دیگر، بلکه ابزاری برای نابودی بهره‌کشی طبقاتی و ایجاد جامعه‌ای برابر بود.
اصلاحات و اقدامات انقلابی کمون
کمون در مدت کوتاه خود، اصلاحات بنیادی و مترقی‌ای را به اجرا گذاشت:
جدایی دین از دولت و آموزش رایگان و غیرمذهبی
لغو ارتش حرفه‌ای و جایگزینی آن با گارد ملی متشکل از کارگران مسلح
مصادره‌ی کارگاه‌های رهاشده و اداره‌ی آن‌ها تحت کنترل کارگران
حق رأی عمومی، انتخابی بودن مقامات، و قابلیت عزل آن‌ها در هر زمان
تأکید بر برابری زن و مرد و حمایت از حقوق زنان
این سیاست‌ها، پایه‌های دولتی جدید را بر ویرانه‌های سلطه‌ی سرمایه‌داری بنا کرد و نشان داد که کارگران نه تنها قادر به نابودی ماشین دولتی بورژوازی، بلکه به ایجاد یک نظم اجتماعی نوین نیز هستند.
اما سرمایه‌داری جهانی نمی‌توانست اجازه دهد این نخستین تجربه‌ی حکومت کارگری به الگوی الهام‌بخشی برای طبقه‌ی کارگر جهانی تبدیل شود. بورژوازی فرانسه، با حمایت نیروهای پروسی، ضدحمله‌ای وحشیانه را آغاز کرد. در هفته‌ی خونین (۲۱ تا ۲۸ می ۱۸۷۱)، کموناردها در خیابان‌های پاریس تا آخرین نفس جنگیدند، اما نیروی سرکوبگر دولت، با وحشی‌گری تمام هزاران کارگر را قتل‌عام کرد، ده‌ها هزار نفر را زندانی و تبعید نمود.
با وجود شکست، کمون پاریس همچنان به عنوان نقطه‌ی عطفی در تاریخ مبارزات طبقه‌ی کارگر باقی مانده است. همان‌طور که مارکس نوشت:
«اصول کمون جاودانه و از بین نرفتنی‌اند و مادامی که طبقه‌ی کارگر آزادی خود را به دست نیاورده است، این اصول معتبرند.»
تجربه‌ی کمون نشان داد که پرولتاریا باید ماشین دولتی بورژوازی را درهم بشکند، نه اینکه آن را تصاحب کند. این آموزه‌ای بود که بعدها الهام‌بخش انقلاب‌های سوسیالیستی، از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ در روسیه گرفته تا مبارزات کارگری در سراسر جهان شد.
لنین، در یادبود کمون، نوشت:
«خاطره‌ی مبارزان کمون پاریس نه تنها برای کارگران فرانسوی، بلکه برای پرولتاریای سراسر جهان عزیز و گرامی است. کمون نه برای کسب چند مطالبه‌ی ناچیز محلی یا ملی مبارزه کرد، بلکه برای رهایی تمام زحمتکشان و ستمدیدگان جهان.»
امروز، در جهانی که سرمایه‌داری همچنان کارگران را استثمار می‌کند، یاد و درس‌های کمون پاریس بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. کمون، اثبات کرد که طبقه‌ی کارگر می‌تواند قدرت را به دست گیرد، جامعه‌ای نوین بسازد و علیه سلطه‌ی سرمایه‌داری مبارزه کند. زنده نگه‌داشتن یاد کمون یعنی زنده نگه‌داشتن امید به جهانی بدون بهره‌کشی، ستم و استبداد.