سایت فدائی، ارگان رسمی سازمان اتحاد فدائیان کمونیست
روز آزادی در ایتالیا؛ میراث مقاومت و تهدید نئوفاشیسم امروز
بیست و پنجم آوریل در ایتالیا، روزی است که از دل خون، آوار و اشغال زاده شد،: Festa della Liberazione روز آزادی، بزرگداشت زمانی است که مقاومت پارتیزانی ایتالیا، متشکل از کارگران، دهقانان، زنان، دانشجویان و مبارزان آزادیخواه، به سلطه‌ی دیکتاتوری موسولینی و اشغال نازی‌ها پایان دادند. در سال ۱۹۴۵، این روز نماد تحقق امیدی شد که سال‌ها زیر چکمه‌های فاشیسم له شده بود: امید به آزادی، دموکراسی و کرامت انسانی.
مقاومت ایتالیا علیه فاشیسم، یک جنبش ملی ساده نبود؛ بلکه تلاقی آرمان‌های انترناسیونالیستی، مبارزات کارگری، جنبش‌های چپ و شور انقلابی توده‌ها بود. پارتیزان‌ها نه فقط برای خروج اشغالگران، بلکه برای تحقق رؤیای جامعه‌ای عادلانه‌تر جنگیدند، رؤیایی که در برنامه‌های احزاب چپ‌گرا و شوراهای کارگری آن زمان به روشنی قابل مشاهده بود.
اما امروز، در سال ۲۰۲۵، درحالی‌که پرچم‌های ایتالیا بر فراز شهرها و روستاها به اهتزاز درمی‌آیند، ضرورت نگاه دوباره به معنای این روز تاریخی بیش از هر زمان دیگری حس می‌شود. چرا که همان ارزش‌هایی که پارتیزان‌ها برایشان جان دادند، دوباره زیر حمله‌اند. این بار نه به دست ارتش‌های اشغالگر، بلکه توسط جریان‌های نئوفاشیستی درون خود جامعه‌ی ایتالیا.
جنبش مقاومت ایتالیا در سال‌های ۱۹۴۳ تا ۱۹۴۵، یک جنبش طبقاتی و مردمی بود. شوراهای مقاومت، غالباً متشکل از کارگران کارخانه‌ها، دهقانان محروم و مبارزان ضدسرمایه‌داری بودند. بسیاری از مبارزان مقاومت از اعضای حزب کمونیست ایتالیا (PCI)، حزب سوسیالیست، و دیگر جریان‌های چپ انقلابی بودند.
هدف آنان فراتر از اخراج آلمان نازی یا سرنگونی موسولینی بود؛ آنان رؤیای تغییر بنیادی جامعه‌ی ایتالیا را در سر داشتند: برچیدن ساختارهای طبقاتی، توزیع عادلانه‌ی زمین، ایجاد خودگردانی کارگری در کارخانه‌ها و تحکیم دموکراسی مردمی.
اما پس از پایان جنگ، با مداخلات آمریکا و بازسازی ساختار سرمایه‌داری در اروپا (طرح مارشال)، بسیاری از این رؤیاها عقیم ماند. ایتالیا با حفظ ساختارهای طبقاتی و تثبیت نظم سرمایه‌داری بازسازی شد، و پروژه‌ی انقلاب اجتماعی به حاشیه رانده شد. با این حال، خاطره‌ی مقاومت در ذهن مردم ایتالیا، به‌ویژه در طبقات کارگر و جوانان، به عنوان یک افق باز ماند: افقی برای مبارزه علیه هر شکلی از استبداد و بهره‌کشی.
از دهه‌ی ۱۹۸۰ به این سو، با افول جنبش‌های کارگری جهانی و پیشروی نئولیبرالیسم، بستر برای رشد دوباره راست افراطی در اروپا فراهم شد. در ایتالیا، بحران اقتصادی ۲۰۰۸، رکود طولانی، افزایش نابرابری و مهاجرت‌های گسترده، دستمایه‌ای شد برای نیروهای راست برای دامن زدن به ترس‌های اجتماعی.
احزاب نئوفاشیستی چون برادران ایتالیا (Fratelli d’Italia)، که ریشه‌هایشان به جنبش‌های نئو-موسولینیستی پس از جنگ جهانی دوم می‌رسد، توانستند با شعارهای پوپولیستی و نوستالژیک برای «عظمت ملی»، جایگاه خود را تثبیت کنند.
جورجا ملونی، رهبر این حزب که در سال ۲۰۲۲ به نخست‌وزیری رسید، زبان و سیاست‌هایش، میراث همان گفتمان ملی‌گرایی تهاجمی، بیگانه‌هراسی و حمله به حقوق اجتماعی را با خود حمل می‌کند.
از سوی دیگر، گروه‌های شبه‌نظامی خیابانی نئوفاشیستی، مانند Forza Nuova و CasaPound، با حمله به مهاجران، چپ‌گرایان و اقلیت‌ها، بار دیگر خشونت‌های سیاسی خیابانی را به صحنه آورده‌اند.
تحریف تاریخ و بحران آگاهی تاریخی
یکی از ابزارهای مهم نئوفاشیسم معاصر، تحریف تاریخ است. تلاش برای ارائه تصویری “ملی‌گرایانه‌تر” از رژیم موسولینی، کاهش نقش مقاومت، و حتی عادی‌سازی برخی از مفاهیم فاشیستی، امروز در ایتالیا با قدرت جریان دارد.
بسیاری از مدارس و رسانه‌های دست‌راستی، مقاومت پارتیزانی را «جنگ داخلی» یا «درگیری ایدئولوژیک داخلی» می‌نامند تا جایگاه مردمی و رهایی‌بخش آن را تخفیف دهند.
این تحریف خطرناک تاریخ، هموارکننده‌ی راه برای مشروعیت‌بخشی به جریان‌های فاشیستی جدید است و نسلی را می‌سازد که بدون درک عمیق از فاجعه‌های گذشته، پذیرای اشکال جدیدی از استبداد و بیگانه‌هراسی است.
در چنین شرایطی، بزرگداشت روز آزادی دیگر صرفاً یک مراسم یادبود نیست؛ یک اقدام سیاسی است. یادآوری اینکه آزادی، عدالت اجتماعی و حقوق بشر، با فداکاری و مبارزه‌ی بی‌امان نسل‌هایی به دست آمده است، و اگر از آن‌ها دفاع نشود، می‌توانند دوباره از دست بروند.
امروز، مقاومت علیه نئوفاشیسم معاصر به معنای دفاع از ارزش‌هایی است که پارتیزان‌ها برایشان جان باختند: آزادی، همبستگی بین‌المللی، مبارزه علیه استثمار، و حق همه‌ی انسان‌ها برای زیستن در جامعه‌ای برابر و آزاد.
تا زمانی که نابرابری‌های اقتصادی پابرجا باشند، تا زمانی که ترس و نفرت ابزار سیاست شوند، خطر فاشیسم – هرچند در جامه‌ای نو – همچنان در کمین خواهد بود.
پس ۲۵ آوریل، نه تنها روز پیروزی گذشته، بلکه فراخوانی برای مبارزه‌ی امروز است:
فراخوانی به دفاع از آزادی، به مقاومت در برابر فراموشی، و به ایستادگی در برابر موج‌های تاریکی که بار دیگر در اروپا در حال خیزش‌اند.
صدای فدائی