پیرامون توافق اولیه نیروهای کرد در عفرین، با سوریه، روسیه و ایران

رویترز اعلام کرد که «یگان های مدافع خلق» با حکومت اسد به این توافق رسیده اند که نیروهای سوریه کنترل عفرین را بدست گیرند. در پس این اعلام رویترز، تلویزیون دولتی سوریه نیز اعلام کرد که نیروهای این کشور در عرض چند ساعت در شهر عفرین خواهند بود. این یک توافق اولیه است، چرا که به صراحت اعلام شده است که هیچ توافق سیاسی در این زمینه صورت نگرفته است.

یک چنین پیشنهادی در قبل از حمله ترکیه به عفرین، از طرف روسیه به نیروهای «یگان های مدافع خلق»، ارائه شد که از طرف آنان رد شد. اجرای این پیشنهاد در آنزمان بمراتب آسان تر بود. امروزه با توجه به اینکه ارتش ترکیه اعلام می کند که کنترل هفتاد روستا را در این منطقه در اختیار دارد، اجرای این امر خالی از ریسک درگیری بین ترکیه و سوریه نخواهد بود.

از جزئیات این توافق اولیه اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما گفته می شود که خلع سلاح نیروهای «یگان های مدافع خلق» بخشی از این توافق می باشد. اینکه این خلع سلاح صوری خواهد بود یا واقعی، ناروشن خواهد ماند. چرا که نیروهای سوریه بعد از 2012 کنترل این مناطق را به نیروهای «یگان های مدافع خلق» واگذار کردند و نیروهای خود را برای رویارویی با داعش و القاعده به مناطق دیگر سوریه متمرکز کردند. احتمالا، برای اینکه بهانه عملیات ارتش ترکیه را از دست اردوغان بگیرند، یک چنین توافقی را حداقل بخشا، به اجرا در آورند.

مقابله با تروریسم از طرف اردوغان فقط بهانه ای برای یورش به این منطقه بود. ترکیه یکی از بزرگترین بازندگان جنگ داخلی در سوریه است. اردوغان با قدرت گیری اخوان المسلمین در مصر، سرمست از یک پیروزی ایدئولوژیک در منطقه، در دوازده سپتامبر 2012، اعلام کرد که “بزودی در شام (سوریه) برادران مان را در آغوش خواهیم گرفت و در مسجد امویان نماز خواهیم خواند”. اردوغان گمان می کرد که در عرض سه ماه اسد سقوط خواهد کرد و همراه با برادران اخوان المسلمین اش، سوریه را فتح خواهند کرد. بعد از پنج سال، اردوغان از متحدان دیروز خود، عربستان و امریکا جدا شده و به مخالفان بین المللی دیروز خود، یعنی روسیه و ایران پیوسته است. بی اعتباری جهانی، میلیاردها دلار هزینه و سه میلیون پناهنده سوری، فقط بخشی از هزینه های ماجراجویی ایدئولوژیک اردوغان در سوریه می باشد.

در یک چنین شرایطی، حمله به عفرین، اقدامی از سر استیصال بود. بیشترین هدف اردوغان، تحکیم قدرت خود در داخل ترکیه می باشد. بهانه اردوغان برای این حمله، درهم کوبیدن “تروریست” هاست. خبرگزاری رسمی آناتولی در روز شروع عملیات عفرین، در مورد نیروهای کرد در عفرین، از قول یکی از شبه نظامیان مخالف اسد نوشت: “البته آنها بازیچه کسانی هستند که درصدد تجزیه سوریه هستند. از نقشه های خائنانه تروریست های پ.ی.د/ پ.ک.ک در مرز ترکیه و سوریه آگاهیم. پاکسازی تروریست ها قدمی مهم برای تمام خاورمیانه است. از عملیات احتمالی ترکیه تا آخرین دقیقه حمایت می کنیم. خدا یار و یاور ترکیه باشد”.

اردوغان در این یورش با نیروهایی بنام «ارتش آزاد سوریه»، همکاری می کند که حداقل بخش هایی از آن به جهادیست های سلفی تعلق دارند. بخش بزرگتری از این جهادیست ها در استان ادلب در جنوب عفرین، تحت حمایت مادی و نظامی اردوغان، عربستان و امریکا قرار دارند. پیشروی نیروهای اسد با حمایت شبه نظامیان تحت نفوذ ایران در ادلب بود که یکی دیگر از محرک های حمله اردوغان به عفرین را موجب شد.

اردوغان مدعی است که تاکنون 1700 “تروریست” را “خنثی” ساخته اند. کلمه خنثی سازی را بجای به قتل رساندن انسان ها استفاده می کنند. گرچه نیروهای «یگان های مدافع خلق» این ارقام را تائید نمی کنند، ولی بمباران های بی وقفه ترکیه موجب به قتل رسیدن صدها نفر شده است. پیشروی نیروهای سوریه به عفرین، دست و بال اردوغان را خواهد بست. در موج سواری اردوغان بر امواج ناسیونالیستی ترک، اختلال ایجاد خواهد کرد. زمزمه های اینکه این مناطق متعلق به سرزمین عثمانی است و انگلیس و فرانسه بطور غیرقانونی آنرا جدا ساخته اند را ناکام خواهد ساخت. اما بقای اردوغان نیازمند ادامه این کشمکش هاست و به این راحتی کوتاه نخواهد آمد. خصوصا اینکه او سه روز پیش در آنکارا مذاکراتی محرمانه با تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا داشت. این جلسه که سه ساعت و نیم طول کشید کاملا محرمانه بود و حتی مترجم رسمی اردوغان را به این جلسه راه ندادند و چاووش اوغلو، وزیر امورخارجه ترکیه نقش مترجم را بین اردوغان و تیلرسون بازی کرد. هنوز معلوم نیست که آمریکائی ها چه قول قرارهایی به اردوغان داده اند و دیگر اینکه این مذاکرات تاثیری در تغییر تصمیم نیروهای «یگان های مدافع خلق» داشته است یا نه؟ سر و کله جوابهای این سوالات، در وقایع چند روز آینده سوریه پیدا خواهد شد.

داعش در سوریه تمام شد؛ اما داعش فقط یک معلول بحران منطقه، و سیاست های بازیگران بزرگتر و گردانندگان جهان کنونی بود. داعش تمام شد؛ ولی تنش در منطقه کماکان به همان حدت ادامه خواهد داشت.

پیام دوستی
سی ام بهمن ۱۳۹۶  منبع پیک ایران