نقش انقلاب اکتبر درتحول آموزش وفرهنگ خلقهای اتحادشوروی

« سوسیالیسم تنها نظام اجتماعی است که میتواند آموزش وفرهنگ را بطورکامل دراختیار توده مردم قراردهد» لنین

زمانیکه انقلاب اکتبر به پیروزی رسید خلقهای سراسر روسیه، بویژه ملل آسیای میانه ازبیسوادی، عقب ماندگی ،اقتصادی و فرهنگی رنج میبردند.مذهب،خرافات،زن ستیزی ،علم ستیزی،تبعیضات مختلف جنسی ملی و مذهبی، بیداد میکرد.خانواده ها ازفرستادن فرزندانشان به مدارس جلوگیری میکردند،زنان ودختران بدون اجازه مردان خانواده حق بیرون رفتن ازخانه رانداشتند.زنانیکه ازدستورات  روحانیون ومردان خانه سرپیچی میکردند، به طرز فجیعی شکنجه و به قتل میرسیدند.

تاقبل ازانقلاب اکتبر  80 درصد مردم روسیه بیسواد بودند، ازهرپنج کودک چهارنفرآنها اصلا امکان مدرسه رفتن نداشتند. وخلقهای مناطق آسیائی وضعیث بمراتب بدتر بود ودرعقب ماندگی فرهنگی وهشتناکی به سرمیبردند. درتاجیکستان 8/99 درصد ، درقیرقیزستان 7/99درصد ،درگرجستان7/99درصد ودرآذربایجان  و ترکمنستان نیز  99 درصد زنان و مردان بی سواد بودند.

بعد ازانقلاب اکتبر بوسیله قدرت دولت شوراها  علاوه براعلام برابری حقوق خلقهای ساکن سرزمین روسیه،  کوشش های عظیم وطاقت فرسائی انجام گرفت تا برابری و تساوی ملل درزمینه های اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی  نیز تامین گردد. عقب ماندگی ها واختلافات عمیق اقتصادی و فرهنگی که طی قرون متمادی بوجود آمده بودند و مقاومت هائیکه دربرابر تحولات نوین ازطرف ضد انقلاب و با تیکه برمذهب ، قومیت و عقب ماندگی فرهنگی سازماندهی  میشد، موانع متعددی را دربرابر تلاش  برای سازماندهی زندگی نوین بوجود آورده بود. دولت شوراها میباید آنچنان عمل میکرد که بتواند عقب ماندگی ها را نه درطول قرنها، بلکه درمدت چند دهه ازمیان بردارد. لنین با عطف توجه به همین وضعیت بود که میگفت «ماصبر نمیکنیم، حزب ما قدرت پیکاربا همه عقب ماندگیها رادرخوددارد.»

تامین کار، نان، مسکن ،آزادی بدون ارتقاء سطح فرهنگ و عقب ماندگی عمومی امر ناممکنی مینمود ودولت جوان شوراها ازبین بردن بیسوادی درسراسر جمهوریهای شوروی را ازنخستین اهداف خود برمی شمرد. مبارزه با بیسوادی و عقب ماندگیهای فرهنگی  بمنظور برانداختن نابرابری های عمیقی بود که ازگذشته به ارث رسیده بود.

سیستم شوراها  وحزب بلشویک، درشرایطی برنامه ارتقاء سطح سواد و فرهنگ توده های مردم رادردستور روزقرارداده بودند که هنوز ضدانقلاب درتمام کشور  با پشتیبانی کشورهای سرمایه داری  مشغول سازماندهی وو مقابله با انقلاب کارگری و بشکست کشاندن آن بود.  مدرسه های تازه تاسیس آتش زده میشدند  آموزگاران به قتل میرسیدند ودستجات ارتجاعی قومی و مذهبی به جان فعالین حزب و توده های مردمی که ازانقلاب واقدامات سوسیالیستی دفاع میکردند ، میافتادند.

مبارزه با بیسوادی  همراه با مبارزه برای تامین نان ، کار ، مسکن برای همه مردم ، ایجاد مدرسه و آموزشگاه برای همه کودکان ،کمک به خلقهای مختلف ساکن شوروی برای آموزش زبان مادری که قبلا ازآن محروم بودند،اهداف بزرگی بودند که میبایست توسط قدرت شوراها درکشور پهناور و عقب مانده روسیه آن زمان متحقق میشدند.

با وجود همه مشکلات و موانع اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی  و ساختارهای بسیار کهن به ارث رسیده ازدوران تزاری ،دولت شوروی نه فقط  برابری و حق آموزش رایگان و همگانی رادرسراسر اتحادشوروی  اعلام کرد، بلکه شرایط عملی تحقق آنرا نیز در دردورافتاده ترین نقاط کشور فراهم نمود.

بعد از پانزده سال ، یعنی درسال 1932 اتحادشوروی اولین کشوری درجهان بود که به بیسوادی درسراسر کشور بزرگ شوراها پایان داد.

انقلاب اکتبر و استقرارسوسیالیزم شرایطی را بوجود آورد که  بنا به اعلام یونسکو  دردهه 70 «مردم شوروی نه تنها بیشتر از مردم  جهان کتاب میخوانند بلکه پرتیراژترین روزنامه های جهان نیز دراین کشور منتشر میشوند.» انتشار بیش از ده هزار روزنامه با تیراژ154 میلیون  نه فقط به زبان روسی بکه به 57 زبان خلقهای ساکن این کشور، ازجمله دست آوردهای انقلاب اکتبر بود. درشوروی درسال بیش از 5 هزار عنوان کتاب منتشر میشد و تیراژ آن درسال  79  اندکی قبل از سقوط این کشور  به یک میلیار و هفتصد میلیون میرسید . یعنی 14برابر ایالات متحده آمریکا  کتاب منتشر میشد. دراین کشور بیش از 360 هزار کتابخانه عمومی  وجود داشت که هرسال نزدیک به یک میلیارد کتاب بین اهالی توزیع میکرد. درعین هال همه کارخانه ها مراگز عمومی ، محل کار ،تشکلهای توده ای ، مدارس وآموزشگاه ها نیز دارای کتابخانه بودند.

براساس آمار یونسکو اتحاد شوروی درترجمه و تالیف و توزیع کتاب درجهان مقام اول را احراز میکرد. درشهرها وروستاهای شوروی 134 هزارکلوب  فیلم ،رقص و آواز،تاتر ،موزیک، هزاران ارکسرسامفونیک ،فیلارمونیک و اوپرا ، پذیرای  میلیونها نفراز اهالی شهر وروستا بودند . 157 هزار تاتر، 175 هزارسالن سینما  وهزاران مراکز فرهنگی فعال بودند .

انقلاب اکتبر آموزش و فرهنگ را برای اولین بار درتاریخ جوامع بشری  بدون تبعیض دردسترس عموم توده های مردم قرارداد و آموزش و پرورش را ازابتدا تا انتها مجانی کرد.

لنین میگفت « سوسیالیسم تنها نظام اجتماعی است که میتواند آموزش وفرهنگ را بطورکامل دراختیار توده مردم قراردهد»

اینها اشاراتی بود مختصر به دستاورد ها و پیامد های درخشان  انقلاب سوسیالیستی اکتبر  که علاوه بردستاورد های اجتماعی ، اقتصادی و مدنی و فرهنگی ، نبازمندیهای  مختلف آموزشی وبهداشتی  نحوه زندگی و طرز تلقیات و تفکرات میلیونها انسان را درکشور عمدتا دهقانی و عقب مانده تغییرداد. انقلاب اکتبر  موژیک استثمار شده تحقیر شده و غرقه درخرافات و فقر و بدبختی  و بیماری و زن روستائی تحقیر شده و تحت ستم مضائف را به صاحب سرنوشت خود تبدیل نمود.

برای طبقه کارگر و کمونیستهای دوران ما تجربیات انقلاب اکتبر ودست آوردهای آن  و نیز انحرافات و سرانجام آن رهنمون عمل و چراغی است که راه مبارزه برای تحقق سوسیالیزم را روشن میکند.

خ/ عمواوغلی  14 آبان 96