راهپیمائی اربعین: دله دزدی های حکومتی!

جمهوری اسلامی در تدارک راهپیمایی اربعین است. چند سالی است که جمهوری اسلامی با اعزام هیئت های عزاداری به عراق تلاش می کند رونقی به “بزرگترین تجمع یا حج شیعیان” بخشد. طی ده سال اخیر یعنی بعد از سقوط صدام و قدرت گیری شیعیان در عراق، هرساله به مناسبت چهلم عاشورا، شیعیان منطقه از نجف تا کربلا یا از بغداد تا کربلا راهپیمایی می‌کنند. شرکت‌کنندگان در این مراسم باید فاصله بین این دو شهر را با پای پیاده طی کنند. جمعیت بعد از رسیدن به کربلا با خواندن زیارت‌نامه و انجام مناسکی چون سینه‌زنی، افطار خوری و تعزیه‌خوانی برای امام حسین سوگواری می‌کنند. لازم به ذکر است که این مراسم اساساً یک امر وارداتی در عراق بوده که با پشتیبانی سیاسی مالی و تدارکاتی جمهوری اسلامی و با همراهی مقامات دولتی و آیت‌الله‌های شیعه وابسته به جمهوری اسلامی در عراق سازمان‌یافته است. مقامات دولتی ایران تعداد زائرانی که در سال گذشته به عراق رفته اند را دو ملیون و دویست هزار تن اعلام داشته اند و امسال می خواهند رکورد بشکنند و این رقم را به سه میلیون نفر برسانند. از چند ماه پیش اقدامات گسترده و چند جانبه ای در جهت تبلیغ و سازماندهی این راهپیمائی صورت گرفته است. ستاد مرکزی اربعین متمرکز در وزرات کشور که مسئولیت سازماندهی این راهپیمائی را بر عهده دارد تمامی شهرداری ها را موظف کرده که امکانات خود را برای اعزام هیئت های عزادار در زمینه هایی چون تامین غذا و وسایل حمل و نقل و … به کار گیرند. عملا ناوگان اتوبوس رانی کشور برای انتقال زوار کربلا به کار گرفته می شود. تا کنون امکانات ویژه برای توزیع غذا و برقراری ایستگاههای صلواتی در هر شهری اختصاص داده شد. برای مثال شهر یزد تقبل کرده که به 90 هزار نفر غذا دهد. روابط عمومی معاونت صدا، برای اطلاع‌رسانی اخبار و اطلاعات مربوط به این مراسم، رادیو اربعین را برای سومین سال متوالی در 18 شهر راه‌اندازی کرده است. جمعی از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشکده کامپیوتر دانشگاه شریف نیز نرم افزاری به نام «جامع اربعین» طراحی کرده‌اند که دسترسی به اطلاعات لازمه و زیارت نامه ها را ممکن می کند. بسیج دانشجوئی امکانات ویژه برای اعزام دانشجویان به این راهپیمائی تدارک دیده است. موانع اداری و قانونی برای صدور ویزا را برای کسانی که دارای معافی سربازی نیستند، برداشتند. حتی وعده داده شده که زمان خروج از کشور را برای دانشجویان نسبت به سایر زائرین بیشتر کنند. طبق معمول دو سوم مخارج توسط دانشگاه و نهاد بسیج تامین می شود.  آنان پیش بینی کرده اند که بتوانند به 5000 نفر در کربلا و به 5000 نفر در نجف خدمات اسکان، ارائه دهند. سازمان حج و زیارت که عهده دار اصلی مراسم اربعین است مدعی شده که در سامانه سماح تا کنون 540 هزار نفر برای شرکت در این راهپیمائی نامنویسی کرده اند. البته طبق آمار منتشر شده تا کنون برای یک میلیون و صد هزار نفر ویزا صادر شده است. چند روز پیش نیز در اهواز بیش از ۴۰هزار نفر از مردم اهواز گرد آمده اند تا بزرگترین کاروان پیاده اربعین را بدرقه کنند. روزنامه ها و سایت های تبلیغی هر یک به گونه ای به تبلیغ این مراسم می پردازند و مردم را به شرکت در این راهپیمایی فرا می خوانند. دامنه این تبلغیات به خارج از کشور نیز رسیده است. دو نمایشگاه عکس در شهر های روتردام (هلند) و دالاس (آمریکا) برگزار شده است. طبق معمول تمامی مراسم هایی که جمهوری اسلامی به راه می اندازد بازار دله دزدی نیز رونق گرفته است. هر نهادی سعی می کند روی دست نهاد دیگر بلند شود. نماینده مجلس دولت روحانی را به سودجویی متهم کرده  و می گوید دولت با بالا بردن هزینه صدور ویزا، خدمات بیمه و بلیط هواپیما و اتوبوس و با فروش دلار از این مراسم “کاسبکاری اقتصادی” می‌کند. طبق محاسبه سرانگشتی درآمد سازمان حج و زیارت ایران، در صورتی که تعداد متقاضیان به سه میلیون نفر برسد، تنها از اختلاف قیمت دلار ۷۵۰ میلیون تومان خواهد بود. ارگان معاونت سیاسی سپاه پاسداران ایران یکشنبه ۳۰ مهر گزارش داد که شرکت دولتی بیمه ایران، خدمات بیمه زائران اربعین را به یک شرکت واگذار کرده و این شرکت نیز از متقاضیان ۱۷ درصد کارمزد دریافت می‌کند. پس از اعتراض برخی از نمایندگان مجلس سخنگوی ستاد اربعین اعلام کرد که پس از مذاکره با شرکت بیمه ایران، سرانه بیمه هر یک از متقاضیان ۲ هزار تومان کاهش یافته است. سال گذشته بیمه «زائران اربعین» به شرکت بیمه دانا واگذار شده بود. درآمد این شرکت از فروش خدمات بیمه این گروه بیش از ۳۷۰ میلیارد تومان اعلام شد. در مقابل سازمان حج و زیارت به دفاع از خود پرداخت و اعلام کرد که هدف سازمان حج و زیارت و شرکت بیمه به هیچ وجه کسب سود از اربعین نیست.  مدیرکل عتبات عالیات سازمان حج اظهار کرد: “درست است که شرکت‌های کارگزار در اربعین ۱۷ درصد سهم دریافت می‌کنند اما نباید این برداشت حاکم شود که ۱۷ درصد سهم دلالی است، بلکه این هزینه خدمات مورد نیاز زائران است. هر زائر بابت حق بیمه ۱۶ هزار تومان می‌دهد که اگر همه‌ی ۲.۵ میلیون نفر در این سامانه ثبت کنند، ۴۰ میلیارد تومان می‌شود، درحالیکه آمار موجود در سماح، حداکثر عددی را که حاصل می‌کند، ۱۶ میلیارد تومان است که آن هم خرج یکسری خدمات در عراق می‌شود و بعید میدانم دویست سیصد میلیون تومان از آن برای کارگزار بماند.” سرانجام رئیس فراکسیون حج و زیارت مجلس بر ارزش “معنوی” این رویداد انگشت نهاد و گفت : “چنین رویداد بزرگ مذهبی و فرهنگی که در بطن جامعه رسوخ کرده و مایه فخر جهان شیعه است مهمتر از آن است که دولتمردان به آن‌ نگاه اقتصادی نداشته باشند.” درست است که عده‌ای از قبل این مراسم ها دله دزدی می کنند. این قبیل  مراسم ها شکلی از توزیع بخش کوچکی از رانت نفتی در میان اعوان‌وانصار “حزب‌الله ” است که سرتاپایش را فساد مالی فراگرفته است. این هم درست است که دولت در شرایط کسری بودجه و بحران اقتصادی محبور است حساب کتاب کند و از هیچ درآمدی نگذرد.  اما واقعیت بزرگتر چیز دیگری است. این پول ها در مقابل درآمدهای عظیم دولت ، کاهی در مقابل کوه است. برای جمهوری اسلامی مسله اصلی بعد ایدئولوژیک – سیاسی این مراسم است. سالهاست که رانتهای عظیم پشتوانه چنین مراسم هایی بوده و هست. امکانات و ثروت جامعه باید صرف تقویت عقب مانده ترین خرافه ها و مناسک مذهبی شود تا جمهوری اسلامی بتواند قدرت خود را حفظ کند. این قبیل مراسم عمدتا برای تحمیق ایدئولوژیک و تبلیغ بندگی مردم کاربرد دارد. کسانی که در چنین مراسم هایی شرکت می کنند در واقع یوغ بندگی خود را سفت تر می کنند. ملایان حاکم اربعین را “زمان مناسب اظهار فقر بنده نسبت به ولی” می‌دانند. مردم باید با ریاضت کشی و اجرای مناسک نماز و روزه توجه خدا را به خود جلب کنند و تا خدا دلش به رحم آید و آن‌ها را از الطاف خود بهره ‌مند کند. درواقع اربعین فراخوانی برای معامله با خدا هست. این بخش مهم از اخلاقیات ریاکارانه دینی است. البته اینکه چگونه “بنده بینوا” مورد توجه خدا قرار گیرد و اصلاً خدا از میان تک‌ تک بندگانش، مؤمن‌ ترین را چگونه در میان آنان تشخیص دهد خود رمز و رازی دارد که فقط  دکانداران دین از آن باخبرند. کلید معامله با خدا و ثواب بیشتر در دست ملایان، مشخصاً نحوه زیارت خوانی است که در انحصار آنان قرار دارد. البته در این زمینه بین علمای شیعه اختلاف است. چون سه زیارت‌نامه و آئین و مناسک متفاوت موجود است که هر یک خود را مؤثرتر و کارآمدتر از دیگری می‌دانند. از زیارت اول (روایت حسن عسکری) تا زیارت جابر بن عبدالله انصاری، تا زیارت جعفر صادق. تفاوت این زیارت‌ نامه‌ها برای مثال در این است که آیا بهتر است انگشتر را در دست راست گذاشت یا در دست چپ، یا چند رکعت نماز اضافی خواند یا بعد از زیارت خوانی همچون جابر بن عبدالله انصاری خود را به بیهوشی زد یا نه. شوخی نیست، این‌ها واقعیت دارد! به همین دلیل سال گذشته یکی از ملایان عضو مجلس خبرگان در سخنرانی خود به مناسبت اربعین بر انواع و اقسام فواید زیارت خوانی تأکید کرد. البته برگزاری مراسم اربعین توسط جمهوری اسلامی کاربرد سیاسی نیز دارد. مراسم اربعین، اهرمی برای قدرت‌نمایی سیاسی در منطقه بوده و هست. تا کنون جمهوری اسلامی از این طریق با براه انداختن جنگ ایدئولوژیک میان شیعه و سنی در عراق و منطقه منافع خود را در مقابل قدرتهای دیگر بویژه عربستان پیش برده است.  هنوز مشخص نیست که امسال جمهوری اسلامی دنبال چه منفعت سیاسی خاص از این مراسم باشد. احتمال دارد که بخواهد از این تجمع برای  پاسخگویی به تهدیدات ترامپ و مقابله با خواست آمریکا مبنی بر خروج نیروهای ایرانی از عراق سود جوید و طبق معمول از سر استیصال دنبال هر اهرمی برای پیش برد مذاکره با آمریکا باشد. باید منتظر ماند و دید که سران جمهوری اسلامی این بار البته از سر احتیاط چه خواهند گفت و چه خواهند کرد.

رامین دادخواه

برای پیک ایران